تحلیل تحولات اخیر حاکی از افزایش چشمگیر تنش‌ها در منطقه خاورمیانه و به ویژه در روابط میان ایران و ایالات متحده آمریکا دارد. در تازه‌ترین تحولات، رئیس جمهور مسعود پزشکیان، روز یکشنبه دهم فروردین ۱۴۰۴ (۳۰ مارس ۲۰۲۵) اعلام کرد که پیشنهادی مبنی بر انجام مذاکرات مستقیم با دولت آمریکا، به ریاست دونالد ترامپ، مردود اعلام شده است. با این حال، ایشان تاکید کردند که مسیر مذاکرات غیرمستقیم همچنان مفتوح است.
این موضع‌گیری در حالی صورت می‌گیرد که از زمان بازگشت دونالد ترامپ به قدرت در ژانویه ۲۰۲۵، کارزار «فشار حداکثری» علیه ایران مجدداً احیا شده است. هدف اعلام شده این کارزار، محدود کردن صادرات نفت ایران به بهانه جلوگیری از دستیابی به سلاح هسته‌ای است. با این وجود، رئیس‌جمهوری آمریکا همزمان تمایل خود را برای مذاکره سریع به منظور دستیابی به یک «توافق صلح هسته‌ای تایید شده» ابراز داشته و در عین حال، هشدارهایی را مبنی بر وقوع «اتفاقات بسیار بد» در صورت عدم حصول توافق به تهران مخابره کرده است.
آقای پزشکیان در سخنان خود، ایالات متحده را مقصر اصلی عدم پایبندی به تعهدات پیشین خود، به ویژه خروج یکجانبه از توافق هسته‌ای (برجام) در دوران نخست ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۸ دانست. ایشان تاکید کردند که ایران هیچگاه از مذاکره طفره نرفته است، اما شرایط کنونی ناشی از نقض عهد طرف آمریکایی است.
استقرار بمب‌افکن‌های B-2 و افزایش نگرانی‌ها
بر نگرانی‌ها در خصوص تشدید تنش‌ها، استقرار ناگهانی هفت فروند بمب‌افکن رادارگریز B-2 Spirit در جزیره دیه‌گو گارسیا افزوده است. این اقدام که به منزله اعزام یک‌سوم کل ناوگان بمب‌افکن‌های B-2 آمریکا به این منطقه است، نشان‌دهنده جدیت ماموریت و پتانسیل افزایش اقدامات نظامی احتمالی، به طور خاص علیه حوثی‌های یمن و به طور بالقوه علیه ایران، تلقی می‌شود.
〉〉 ترامپ: پس از توافق صلح‌آمیز با ایران در خاورمیانه جشن بزرگ می گیریم
گمانه‌زنی‌ها حاکی از آن است که این بمب‌افکن‌ها ممکن است به بمب‌های غول‌پیکر GBU-57 مجهز باشند که توانایی نفوذ به اهداف زیرزمینی مستحکم را دارند. این مسئله این احتمال را تقویت می‌کند که اهداف استراتژیک در داخل ایران نیز در صورت تشدید تنش‌ها در معرض خطر قرار گیرند.
واکنش ایران و تهدید متقابل
در پاسخ به تهدیدات دونالد ترامپ، یک مقام ارشد نظامی ایران به روزنامه تلگراف اعلام کرده است که تهران در صورت حمله آمریکا، پایگاه مشترک نیروی دریایی آمریکا و بریتانیا در دیه‌گو گارسیا را هدف قرار خواهد داد. این مقام ناشناس تاکید کرد که در صورت حمله به ایران از هر پایگاه منطقه‌ای که در برد موشک‌های ایران قرار داشته باشد، هیچ تفاوتی میان هدف قرار دادن نیروهای بریتانیایی یا آمریکایی قائل نخواهند شد.
رسانه‌های دولتی ایران نیز در این زمینه هشدار داده‌اند که تهران قادر است پایگاه دیه‌گو گارسیا را با موشک‌های بالستیک و پهپادهای انتحاری هدف قرار دهد و سلاح‌های لازم برای چنین حمله‌ای، از جمله نسل‌های جدید موشک خرمشهر با برد متوسط و پهپاد انتحاری شاهد-۱۳۶ با برد ۴۰۰۰ کیلومتر را در اختیار دارد.
تحلیل و چشم‌انداز پیش رو
تحولات اخیر نمایانگر یک دور باطل از تهدیدات متقابل و افزایش سطح تنش‌ها بین ایران و ایالات متحده است. رد مذاکرات مستقیم توسط ایران، در عین تمایل به ادامه مذاکرات غیرمستقیم، نشان می‌دهد که تهران به دنبال حفظ کانال‌های ارتباطی با آمریکا، هرچند به شکل محدود، است.
〉〉 نیویورک‌تایمز: هدیه بزرگ ترامپ به ایران!
با این حال، استقرار بمب‌افکن‌های B-2 در دیه‌گو گارسیا و تهدیدهای متقابل، ریسک وقوع یک درگیری نظامی را به طور قابل ملاحظه‌ای افزایش داده است. پیامدهای چنین درگیری‌ای نه تنها برای ایران و ایالات متحده، بلکه برای کل منطقه و امنیت بین‌المللی بسیار وخیم خواهد بود.
