ایران پیشنهاد ایجاد یک خط لوله گاز زیرزمینی از روسیه به هند را ارائه داده است؛ هدف این پروژه تبدیل تهران به هاب انرژی منطقه‌ای، توسعه روابط راهبردی با مسکو و دهلی، و خروج از حاشیه بازار گاز است. تحلیل کامل را در چشم‌انداز هوشمند ایران بخوانید.
به گزارش چشم انداز، نشریهٔ وییک اخیراً گزارش داده که جمهوری اسلامی ایران پیشنهاد تأسیس یک خط لوله گاز زیرزمینی استراتژیک ارائه کرده، که از مسیر روسیه به هند می‌گذرد؛ پروژه‌ای که می‌تواند ایران را به هاب انرژی منطقه‌ای تبدیل کند.
براساس این پیشنهاد، گاز روسیه از طریق ایران به بازار هند صادر خواهد شد؛ با این هدف که تهران به مسیر حیاتی انتقال گاز تبدیل شود و وابستگی متقابل راهبردی میان ایران، مسکو و دهلی ایجاد شود.
ایران با در اختیار داشتن شبکه‌ای گسترده از خطوط لوله داخلی، نیروگاه‌های گاز‌سوز متعدد، بنادر استراتژیک جنوب کشور و دسترسی مستقیم به آب‌های آزاد، زیرساخت‌های بالقوه لازم برای اجرای این پروژه را دارد. بر این اساس، کشور می‌تواند نقش محوری در انتقال حجم قابل توجهی از گاز، از جمله گاز روسیه، ایفا کند.
این پیشنهاد در چارچوب توافقات گسترده‌تر همکاری انرژی میان ایران و روسیه مطرح شده است؛ در ژانویه ۲۰۲۵، پوتین پیشنهاد تأمین سالانه تا ۵۵ میلیارد متر مکعب گاز روسیه به ایران را مطرح کرد (با شروع اولیه حدود ۲ میلیارد متر مکعب در سال). همچنین یک قرارداد ۳۰ ساله برای این هدف در دست بررسی است که ظرفیت حدود ۱۱۰ میلیارد متر مکعب در سال را نیز شامل می‌شود.
ایران و روسیه علاوه بر پروژه‌های صادرات گاز، در زمینه ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای، توسعه میدان‌های نفتی، و ایجاد مرکز توزیع گاز منطقه‌ای نیز همکاری‌هایی را آغاز کرده‌اند.
تحلیل نهایی
-
تقویت موقعیت ایران به‌عنوان هاب انرژی منطقه‌ای:
تحقق این پروژه، ایران را از حاشیه‌نشینی در بازار گاز خارج می‌کند و آن را به مرکز توزیع انرژی در تعامل با روسیه و هند تبدیل می‌کند. -
وابستگی متقابل راهبردی:
استفاده از مسیر ایران برای انتقال گاز روسیه به هند، موجب ایجاد ارتباط اقتصادی و سیاسی استراتژیک میان تهران، مسکو و دهلی نو خواهد شد. -
فرصت‌های توسعه اقتصادی:
نفت و گاز از روسیه وارد ایران شده و بخشی از آن مصرف خانگی و صنعتی شود؛ مابقی به کشورهای جنوب و شرق منطقه صادر گردد که به معنای تحقق نظریه «هاب انرژی» با امکان جذب فناوری و سرمایه‌گذاری خارجی است.〉〉 اولیانوف: ایران حق غنی‌سازی اورانیوم را دارد | بازدید هیئت آژانس از تأسیسات، نه برای بازرسی
-
چالش‌های فنی و ژئوپلیتیک:
پروژه‌های زیرکاسپی، از جمله ساخت خط لوله زیر دریایی، نیازمند تأیید حقوقی از کشورهای ساحلی دریاچه است. جایگزین مسیر زمینی از طریق آذربایجان نیز مدنظر قرار گرفته که مقرون‌به‌صرفه‌تر و عملیاتی‌تر است. -
عدم قطعیت قیمت‌گذاری و بازده اقتصادی:
برآورد بازگشت سرمایه با توجه به سیاست داخلی ایران در نرخ گاز ارزان، و همچنین قیمت‌های توافق شده با مسکو، هنوز شفاف نیست. هزینه واقعی انتقال گاز نیز مسأله قابل تأملی‌ست.